Andrzej Małkowski

Treść

Andrzej Małkowski

Harcmistrz dh. Andrzej Małkowski urodził się 31 października 1888 roku w miejscowości Trębki, koło Kutna w rodzinie o zakorzenionych tradycjach patriotycznych. Uczęszczał do szkół w zaborze rosyjskim (Warszawa) oraz w zaborze austriackim (Tarnów, Kraków oraz Lwów). W czasie nauki w Krakowie zakłada wśród młodzieży organizację abstynencką “Młodzież”, skupiającą tutejszych uczniów. Po ukończeniu szkoły średniej i złożeniu egzaminu dojrzałości w 1906 roku, w VI Szkole Realnej dwa lata później podejmuje studia we Lwowie na wydziale Budowy Maszyn tutejszej Politechniki. W roku 1910 przenosi się na Uniwersytet Jana Kazimierza, lecz studiów nie kończy. Był jednak człowiekiem chłonnym wiedzy, czego dowodem jest chociażby znajomość kilku języków obcych, jak i obyczajów i tradycji panujących w tych krajach. Ponadto uczestniczy aktywnie w kilku organizacjach, między innymi jako członek Zarządu Głównego “Eleuterii” federacji skupiającej związki abstynenckie, a także należał do “Sokoła” oraz organizacji młodzieżowo-niepodległościowej “Zarzewie” w którym to ukończył kurs oficerski. Właśnie, w tej ostatniej organizacji po raz pierwszy spotkał się ze skautingiem, którego później stanie się gorącym propagatorem jak i jednym z głównych jego twórców na ziemiach polskich. Podczas jednego ze spotkań “Zarzewia” (na które prawdopodobnie się spóźnił) dostał za karę do przetłumaczenia książkę gen. R. Baden-Powella pt. “Skauting dla chłopców” (tytuł polski). Książka ta zafascynowała Andrzeja Małkowskiego do tego stopnie, że od razu zabrał się do pracy nad przeniesieniem jej treści na grunt tutejszej młodzieży. W roku 1911 kieruje pierwszym kursem skautowym we Lwowie gdzie przedstawia opracowaną przez siebie pracę o skautingu, a następnie wydaje ją w okresie wiosenno-letnim pt: “Skauting jako system wychowania młodzieży”. W jesieni tegoż samego roku wydaje pismo “Skaut”, które cieszy sie ogromnym zainteresowaniem wśród młodzieży.

W następnym roku wyjeżdża do Anglii aby poznać lepiej działanie organizacji skautowej, jednak po powrocie zostaje odsunięty od pracy w Naczelnej Komendzie Skautowej. W 1913 r. organizuje wyjazd na III Zlot Skautów w Birmingham w Anglii, podczas którego pomimo protestów państw zaborczych nad obozem polskim powiewa flaga z białym orłem oraz używano oficjalnie nazwy “Polska”, choć nie istniała na żadnej ówczesnej mapie. Postać Andrzeja Małkowskiego jak i jego poświecenie dla propagowanie ruchu skautowego zostaje dostrzeżone przez samego Roberta Baden-Powella, który nadaje mu skautowy medal “Za zasługi.

Tego samego roku bierze też ślub w Zakopanym z Olgą Drahonowską - również prekursorką ruchu skautowego wśród młodzieży żeńskiej – udzielony ks. Kazimierza Lutosławskiego.

W następnym roku, 1914 wybuchła I wojna światowa, Małkowski zaciąga się do Legionów Polskich w szeregach których to bierze udział w walkach. Jednak chęć co raz większego podporządkowania sobie Legionów przez dowództwo Austro-Węgierskie powoduje jego wystąpienie z wojska w 1915 r. i udanie się do Zakopanego gdzie tworzy wojskowy odział zbrojny przy pomocy którego chciano powołać Rzeczpospolitą Podhalańską. Zagrożony wykryciem przez władze austriackiego wymyka sie im wraz z Olgą, przedostając się na zachód Europy, a stamtąd do Ameryki. W Stanach Zjednoczonych przez rok czasu, do września 1916 roku pełnił funkcję skautmistrza związkowego w Związku Sokołów Polskich. Próbuje również z pośród młodzieży polskiego pochodzenia utworzyć Legion Polski do walki z zaborcą Niemieckim, jednak z braku odzewu ze strony związku porzuca ten plan i udaje się do Kanady gdzie pod koniec 1916 roku wstępuje do wojska. Z początkiem roku 1917 zostaje przyjęty wraz z innymi ochotnikami do Wojskowej Szkoły Piechoty w Toronto, a po jej ukończeniu walczy w szeregach armii kanadyjskiej jako jej oficer na polach walki we Francji. W listopadzie 1918 roku zostaje przeniesiony do Polskiej Armii we Francji, którą od października dowodził gen. Józef Haller. Wkrótce Andrzej Małkowski otrzymuje rozkaz udania się do południowej Rosji - ogarniętej już bolszewicką rewolucją - w celu dalszego tworzenia oddziałów polskich stacjonujących już tam pod dowództwem gen. Żeligowskiego.

W czasie rejsu do portu w Odessie, okręt wpływa na minę i ulega zatonięciu. Wśród ocalonych rozbitków nie ma por. Andrzeja Małkowskiego. Ciało jego, spowite w mundur polskiego oficera spoczęło zapewne 15 stycznia 1919 roku na dnie morza wraz z okrętem.

Witold Adamski